Maraton to bieg długodystansowy, wyróżniający się fascynującą i długą historią, którego początków można doszukiwać się w starożytnej Grecji. To kultowe wydarzenie lekkoatletyczne, które z roku na rok przyciąga coraz większe grono sportowców, kusząc zarówno profesjonalistów, którym zależy na pobiciu rekordu, jak i średniozaawansowanych biegaczy, którzy chcą sprawdzić swoją wytrzymałość psychiczną i wydolność fizyczną podczas wyścigu. Jaka jest historia maratonu? Maraton - ile czasu trwa? Jaki dystans ma maraton i jaki jest rekord maratonu? Jakie są maratony polskie i gdzie przebiega trasa maratonu?
Maraton, czyli bieg maratoński, to długodystansowy wyścig, który stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych, a zarazem jeden z najbardziej wymagających biegów. To wysiłek fizyczny cieszący się rosnącą popularnością, którego historia sięga czasów starożytnych. To rodzaj aktywności wymagający doskonałej kondycji fizycznej i wytrzymałości psychicznej, który obecnie stanowi symbol ludzkiej determinacji i wytrwałości.
Choć pierwszy oficjalny bieg maratoński odbył się 10 kwietnia 1896 roku w Atenach, fascynująca, tajemnicza i owiana legendami historia maratonu sięga czasów starożytnych. Wówczas bieg nieco różnił się od organizowanych współcześnie wyścigów - mężczyźni biorący udział w zawodach byli ubrani jedynie w tuniki i sandały, a dystans, który mieli do pokonania, wynosił niespełna 40 km, co odpowiadało trasie z Maratonu do Aten.
Podobnie jak dziś, starożytni biegacze również musieli mierzyć się z nierównościami terenów, a także, a może właśnie przede wszystkim, z własnymi ograniczeniami, zarówno fizycznymi jak i psychicznymi. Tym samym maraton stanowił wyzwanie dla odważnych i zmotywowanych, a przebiegnięcie całego dystansu sprawiało, że zawodnik był uznawany za bohatera, który cieszył się sławą i uznaniem społecznym.
Nazwa biegu maratońskiego pochodzi od nazwy greckiego miasta - Maratonu, gdzie w 490 r. p.n.e. doszło do historycznej bitwy pomiędzy Grekami a Persami. Mimo znacznie mniejszej armii Grecy, którzy wydawali się z góry skazani na porażkę, ruszyli do walki z Persami, taktycznie podchodząc do bitwy, co sprawiło, że ich przeciwnicy uciekli, a grecka armia pod dowództwem Miltiadesa odniosła zwycięstwo nad armią perską. Wygraną Greków uznano natomiast za przełomowe wydarzenie, które zapobiegło perskiej dominacji nad Grecją.
Bitwa pod Maratonem wiąże się również z legendą o Filippidesie, który jako jeden z żołnierzy greckiej armii otrzymał rozkaz przekazania radosnych wieści do Aten, uznawanych za najważniejszą miejscowość w starożytnym państwie. Filippides postanowił cały dystans, wynoszący około 40 km i usłany licznymi wzniesieniami, pokonać biegiem. Po dotarciu do celu żołnierz wykrzyczał słowa zwycięstwa, a następnie umarł z wycieńczenia i wyczerpania.
Choć istnieje wiele kontrowersji związanych z historią, a wydarzenie jest kwestionowane pod względem dokładności historycznej, to właśnie legenda o Filippidesie, który jest uznawany za pierwszego maratończyka, stanowi pierwowzór biegu maratońskiego, uważany za symbol siły i determinacji dla sportowców na całym świecie.
Odrodzenie maratonu nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku, a dokładna historia powrotu biegów maratońskich jest nieco skomplikowana. Powszechnie przypuszcza się, iż istotną rolę we włączeniu maratonu do światowego sportu odegrał Pierre de Coubertin - francuski baron, pedagog i historyk, który jest uznawany za twórcę nowożytnego ruchu olimpijskiego i założyciela Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Pierre de Coubertin poznał Michela Bréala - francuskiego filologa, który zainspirowany legendą o Filippidesie, namawiał barona do zorganizowania w ramach igrzysk również długodystansowego wyścigu, wzorowanego na biegu wykonanym na historycznej trasie z Maratonu do Aten. Pierre de Coubertin podchwycił pomysł, który został poparty także przez Greków, którym zależało na upamiętnieniu historycznego wydarzenia.
Po wszystkich ustaleniach przystąpiono do organizacji pierwszych Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atenach, które odbyły się w 1896 roku. Pierwszy maraton, podobnie jak starożytny odpowiednik biegu, zaczynał się w miejscowości Maraton, a meta trasy znajdowała się w Atenach na stadionie Panathinaiko. Długość biegu maratońskiego wynosiła wówczas 40 km, a udział w zawodach brali wyłącznie mężczyźni. Zwycięzcą pierwszego biegu maratońskiego został Grek - Spirydos Louis, który pokonał trasę maratonu, uzyskując czas 2 godzin 58 minut i 50 sekund.
Bieg maratoński zorganizowany w 1896 roku spodobał się organizatorom Igrzysk Olimpijskich, co sprawiło, że maraton, będący połączeniem starożytności z nowoczesnością, po dziś dzień stanowi jedną z dyscyplin olimpijskich.
Maraton dla wielu zawodników nie stanowi jedynie dyscypliny sportowej, ale również prawdziwe wyzwanie zarówno dla ciała, jak i dla umysłu. To symbol wytrwałości, determinacji i wytrzymałości, który jest uznawany za jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń sportowych.
Przebiegnięcie maratonu to wielkie osiągnięcie, które umożliwia pokonywanie własnych ograniczeń i przekraczanie indywidualnych granic. Jednocześnie bieg maratoński stanowi sportowy cel dla wielu zawodników, który jest wyznacznikiem doskonałej kondycji fizycznej i wytrzymałości psychicznej.
Początkowo długość wyścigu nie była z góry ustalona, a dystans maratonu wynosił ok. 40 km, co wynikało z historii biegu maratońskiego i trasy pokonanej przez Filippidesa z Maratonu do Aten. W 1908 roku podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich odbywających się w Londynie dystans biegu maratońskiego został jednak zmieniony. Więc ile ma maraton? Po dziś dzień wynosi 42 km i 195 m.
Długość maratonu została zmieniona ze względu na brytyjską rodzinę królewską - bieg rozpoczynał się bowiem na zamku Windsor, a kończył na Stadionie Olimpijskim w White City. Dystans zwiększono, aby zawodnicy mogli zakończyć wyścig pod królewskimi trybunami, w miejscu dobrze widocznym dla członków rodziny królewskiej, m.in. dla zasiadającego na widowni króla Edwarda VII.
Ze względu na wpływ rodziny królewskiej na bieg maratoński, obecnie długodystansowy wyścig często określany jest mianem biegu na królewskim dystansie.
Rosnącym zainteresowaniem wśród zawodników cieszy się nie tylko maraton, ale także półmaraton, który dla wielu biegaczy stanowi test wytrzymałości przed przystąpieniem do biegu maratońskiego, jak również formę przygotowania do startu w klasycznym maratonie. Ile ma półmaraton? Dystans półmaratonu stanowi dokładnie połowę długości biegu maratońskiego i wynosi 21,0975 km.
Wraz ze wzrostem popularności aktywnego trybu życia, zwiększyła się również liczba zwolenników biegów długodystansowych, co sprawiło, że coraz więcej osób zaczęło próbować swoich sił w półmaratonach i maratonach.
Wśród maratończyków startujących w wyścigach można znaleźć zarówno amatorów dyscyplin biegowych, którzy chcą przekraczać własne bariery, jak i doświadczonych biegaczy, którzy potrzebują dodatkowych bodźców do pokonywania własnych rekordów, a także poszukują nowych wyzwań sportowych.
Wiele osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę ze sportami biegowymi, a także wielu zawodników, którzy bezskutecznie próbują swoich sił w zawodach biegowych, zastanawia się, jaki powinien być maratończyk oraz jakie cechy i umiejętności są charakterystyczne wśród biegaczy długodystansowych?
Dotychczas przeprowadzone obserwacje wskazują, iż biegacz maratoński powinien być uparty, wytrzymały i konsekwentny. Jednocześnie dobry maratończyk powinien wyróżniać się determinacją, silną wolą i wysokim progiem bólu. Ważne również, aby zawodnik, któremu zależy na pokonaniu długiej trasy, odznaczał się systematycznością i regularnością treningową oraz zawziętością w dążeniu do celu.
Nad jakimi zdolnościami motorycznymi należy pracować, trenując biegi długodystansowe? Wbrew pozorom najważniejsza dla biegaczy maratońskich nie jest szybkość, lecz wytrwałość i wytrzymałość. Dlatego też sportowcy, których celem jest pokonanie królewskiego dystansu, powinni w pierwszej kolejności skupić się na treningach wytrzymałościowych, a jako uzupełnienie stosować ćwiczenia szybkościowe.
Tempo biegacza zależy od umiejętności, kondycji i wytrzymałości zawodnika. Zwykle za tempo maratońskie uznaje się pokonywanie jednego kilometra w ciągu 5-6,5 minuty, co sprawia, że średni czas potrzeby na pokonanie maratonu wynosi od 3 godzin i 30 minut do 4 godzin i 30 minut.
Dostępne statystyki odzwierciedlające osiągnięcia biegaczy-amatorów, którzy trenują biegi długodystansowe dla własnej satysfakcji, sugerują, iż uśredniony czas dotarcia do mety przez niedoświadczonych sportowców wynosi 4 godziny i 21 minut. Wśród profesjonalnych maratończyków można natomiast zaobserwować tendencję do znacznie szybszego pokonywania całej trasy biegu - szacuje się, iż doświadczony zawodnik może pokonać maraton mniej więcej w 2 godziny i 30 minut, utrzymując prędkość ok. 20 km/h.
Aby uzyskać dobry wynik w biegu maratońskim, warto zwrócić uwagę na tętno, którego wartości są mocno skorelowane z tempem biegu. Zwykle zaleca się, aby podczas maratonu utrzymać tętno na poziomie 80-83% HR max, co umożliwia pozyskiwanie energii z glikogenu odłożonego w mięśniach oraz wątrobie.
Rozwój technologii, przyczyniający się do projektowania coraz to bardziej innowacyjnych strojów sportowych i obuwia dla biegaczy, a także wprowadzanie nowych technik treningowych i zwiększenie zainteresowania kwestią optymalnego żywienia w sportach długodystansowych sprawiają, że rekordy na królewskim dystansie są regularnie pokonywane przez kolejnych zawodników, zmieniając wizerunek doskonałego maratończyka.
Oficjalne rekordy w biegu maratońskim są certyfikowane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych. Wyniki osiągane przez zwycięzców muszą być skrupulatnie weryfikowane, a pokonywana przez biegaczy trasa musi spełniać odpowiednie wymagania. Nie zniechęca to jednak kolejnych sportowców do próbowania swoich sił w licznych maratonach i zawodach biegowych na całym świecie.
Od lat 90. można zaobserwować zwiększenie popularności biegów długodystansowych wśród Kenijczyków oraz Etiopczyków, którzy odgrywają istotne role w ustanawianiu coraz to nowszych rekordów świata w maratonie, stanowiąc czołówkę wśród maratończyków.
Dotychczasowy rekord świata należy do Kenijczyka Kelvina Kiptuma Cheruiyota, który w październiku 2023 roku w Chicago osiągnął czas 2 godzin i 35 sekund podczas biegu maratońskiego, pokonując tym samym dotychczasowy rekord ustanowiony przez innego Kenijczyka - Eliuda Kipchoge, który w 2018 roku w Berlinie uzyskał wynik 2 godzin 1 minuty i 39 sekund, a cztery lata później, w 2022 roku również na terenie Niemiec, przełamał swój własny czas, pokonując bieg maratoński w ciągu 2 godzin 1 minuty i 9 sekund.
Choć kobiety dopuszczono do udziału w biegach maratońskich znacznie później niż mężczyzn, panie również osiągają doskonałe wyniki w maratonach. Dotychczasowy rekord świata wśród kobiet w biegu maratońskim został osiągnięty w październiku 2024 roku przez kenijską lekkoatletykę Ruth Chepngetich, która dobiegła do mety z czasem 2 godzin 9 minut i 56 sekund.
Najlepszy wynik w biegu maratońskim, pokonujący barierę dwóch godzin, został osiągnięty w ramach projektu INEOS 159 Challenge, odbywającego się we wiedeńskim parku 12 października 2019 roku przez ówczesnego rekordzistę świata - Eliuda Kipchoge. Wówczas maratończyk uzyskał wynik 1 godziny 59 minut i 40 sekund, jednak rezultat uznaje się za nieoficjalny czas pokonania maratonu, ponieważ bieg nie spełniał wymagań Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych.
Co ciekawe, pierwszą kobietą, która w 1966 roku pokonała maraton była Roberta Gibb, jednak formalnie nie uznano jej za uczestniczkę biegu maratońskiego. Oficjalnie pierwszą kobietą, którą dopuszczono do zawodów organizowanych w 1967 roku w Bostonie była amerykanka - Kathrine Switzer.
Rekordzistą Polski w biegu maratońskim od 2012 roku niezmiennie pozostaje Henryk Szost, który podczas zawodów w Japonii uzyskał czas 2 godzin 7 minut i 39 sekund. Wśród Polek prym wiedzie obecnie Aleksandra Lisowska, która w 2023 roku w Walencji dobiegła do mety w ciągu 2 godzin 25 minut i 52 sekund.
Maratony rozgrywane są na całym świecie, jednak wszystkie oficjalne biegi maratońskie muszą spełniać szczegółowe wytyczne opracowane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych. Tym samym, zgodnie z przepisami, meta musi być położona na wysokości nie większej niż 42 m poniżej wysokości położenia startu, natomiast odległość startu od mety w linii prostej nie może być większa niż 21 097 m. Nie zmienia to jednak faktu, iż maratony cieszą się uznaniem i rosnącym zainteresowaniem wśród pasjonatów aktywnego trybu życia i są coraz częściej organizowane w różnych miastach i państwach na całym globie.
Wiele początkujących sportowców, którzy pasjonują się bieganiem, zastanawia się, jak przebiec maraton. Aby móc wystartować w biegach długodystansowych należy zadbać o odpowiednie przygotowanie organizmu, zwracając szczególną uwagę na codzienną dietę i prawidłowe nawodnienie ustroju. Co więcej, ważne jest regularne i umiarkowane zwiększanie pokonywanego podczas treningów dystansu oraz systematyczny wzrost intensywności praktykowanych biegów.
Chcąc przebiec maraton, warto zadbać również o wygodny strój, który zapewni zawodnikowi komfort podczas biegu i umożliwi swobodne wykonywanie ruchów, a także o odpowiednie obuwie sportowe.
Aby pokonać dystans ponad 42 kilometrów, należy wykonywać treningi wytrzymałościowe, a także wysiłki szybkościowe. Nie należy zapominać również o odpowiednim przygotowaniu mentalnym i nastawieniu psychicznym, ponieważ pozytywne nastawienie przed maratonem jest niezwykle istotne.
Przed zawodami biegowymi należy również opracować odpowiednią taktykę, indywidualnie dopasowaną do potrzeb i możliwości biegacza, która ułatwi pokonanie całego dystansu w jak najkrótszym czasie. Zanim zawodnik przystąpi do maratonu, powinien zaopatrzyć się też w przekąski energetyczne i płyny, które umożliwią mu uzupełnianie energii i odpowiednie nawodnienie w trakcie wykonywania aktywności.
W XXI wieku maraton nie stanowi wyłącznie dyscypliny sportowej, lecz również sposób na szerzenie innowacyjnych rozwiązań i możliwości technologicznych. Tym samym, choć wciąż możliwe jest osobiste zgłaszanie kandydatury na biegi maratońskie, na większość maratonów obowiązują elektroniczne zapisy.
Aby zapisać się na maraton, należy wypełnić formularz rejestracyjny dostępny na stronie wybranego biegu, a następnie (w większości przypadków) uiścić opłatę startową. W dniu biegu lub w terminie wyznaczonym przez organizatora należy odpowiednio wcześniej zgłosić się do punktu wydawania numerów startowych, a następnie udać się na miejsce startu i przebiec cały dystans biegu, docierając do mety.
Biegi maratońskie cieszą się rosnącą popularnością również w Polsce, a maratońska tradycja rozwija się dynamicznie, zyskując coraz szerze grono odbiorców i uczestników. W kraju zwiększa się nie tylko ilość biegaczy biorących udział w maratonach, ale również liczba organizowanych zawodów długodystansowych. Jakie są najpopularniejsze i najważniejsze biegi w Polsce?
Od ponad 100 lat w największych miastach Polski są organizowane biegi uliczne, które odbywają się również na dystansie maratońskim. To zawody przyciągające w szczególności amatorskich pasjonatów biegów długodystansowych, którzy nie mogą startować w Igrzyskach Olimpijskich czy w Mistrzostwach Świata.
Za najstarszy maraton odbywający się w Polsce uznaje się bieg maratoński w Dębnie, który od 1969 roku co 365 dni przyciąga coraz to liczniejsze rzesze zainteresowanych. Za największe maratony organizowane w kraju uznaje się natomiast biegi, takie jak Maraton Warszawski, Poznań Maraton czy Cracovia Maraton.
Najpopularniejsze biegi uliczne stanowią jednocześnie jedne z najważniejszych maratonów organizowanych w Polsce. Tym samym wśród kluczowych biegów maratońskich organizowanych w kraju można wymienić zawody biegowe, takie jak:
Bieg Warszawski,
Orlen Warsaw Marathon,
Poznań Maraton,
Cracovia Maraton,
Maraton we Wrocławiu,
Maraton Łódź,
Maraton Gdański.
To wydarzenia sportowe, w którym każdego roku uczestniczą miłośnicy biegania zarówno z kraju, jak i zagranicy. To wyścigi wyróżniające się rosnącym zainteresowaniem, które zaskakują nie tylko liczbą uczestników, ale także poziomem i jakością organizacji oraz malowniczością tras, które często prowadzą przez ważne, historycznie i kulturowo, miejsca w danym mieście.
Bieganie to prosta, skuteczna i przyjemna forma aktywności fizycznej, która może wiązać się z wieloma korzyściami - regularne treningi biegowe mogą pozytywnie oddziaływać na wydolność płuc i funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, a także mogą sprzyjać wysmukleniu sylwetki i poprawie samopoczucia. Biegacze poszukujący dodatkowe bodźca i motywacji do osiągania coraz to lepszych wyników sportowych, powinni rozważyć udział w maratonach, które mogą stanowić niebanalny sprawdzian dla organizmu, umożliwiający przekraczanie własnych granic.
Twój koszyk jest obecnie pusty.
Rozpocznij zakupy
