Nadmierne napięcie tkanek miękkich (głównie mięśni) stanowi jedno z częściej diagnozowanych zaburzeń napięcia mięśniowego. Hipertonia, bo tak również jest nazywane wzmożone napięcie mięśniowe, polega na występowaniu oporu mięśni podczas wykonywania konkretnych ruchów, co prowadzi do ograniczenia ruchowego i pogorszenia ogólnej jakości życia. Przypadłość ta najczęściej ma podłoże neurologiczne i może dotyczyć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jakie są typowe objawy napięcia mięśniowego? Jakie ćwiczenia najczęściej poleca się pacjentom z tym zaburzeniem? Odpowiedzi na te i inne pytania zawarliśmy w tekście. Sprawdź!
Wzmożone napięcie mięśniowe, inaczej hipertonia, to zaburzenie charakteryzujące się zwiększonym napięciem mięśni szkieletowych. W odróżnieniu od hipotonii, czyli obniżonego napięcia mięśniowego, w hipertonii tkanki miękkie są nieustannie napięte. Schorzenie to charakteryzuje się niezdolnością mięśni do rozluźnienia się, w skutek czego dochodzi do ograniczenia swobody poruszania się oraz pojawienia się niekontrolowanych upadków.
W literaturze medycznej wyróżnia się dwie podstawowe postaci wzmożonego napięcia mięśniowego: spastyczność oraz sztywność. Hipertonia spastyczna jest powiązana z uszkodzeniem układu nerwowego, a dokładniej rzecz ujmując, obszaru odpowiadającego za wyłączanie układu piramidowego. Z kolei hipertonia obejmująca sztywność w większości przypadków stanowi rezultat wyłączenia hamującego działania zwojów podstawy.
Nadmierne napięcie mięśni szkieletowych jest zaburzeniem rozpoznawanym zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci oraz niemowląt.
W zależności od rodzaju wzmożone napięcie mięśniowe może mieć różne przyczyny. U osób dorosłych często można zaobserwować hipertonię na tle nerwowym. Do pojawienia się przykurczy mięśniowych i dolegliwości bólowych nierzadko prowadzi przewlekły stres, który wiąże się z podwyższeniem poziomu kortyzolu w organizmie. Częstym powodem wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości jest też siedzący tryb życia, nieprawidłowa postawa oraz niektóre choroby.
Wzmożone napięcie mięśniowe – przyczyny:
zaburzenia pracy układu nerwowego,
uszkodzenia rdzenia kręgowego,
choroby genetyczne,
stwardnienie rozsiane,
niektóre urazy mózgu,
choroba Parkinsona,
zaburzenia metaboliczne wpływające na funkcjonowanie mózgu,
poważne zatrucia, np. tlenkiem węgla.
Wysokie napięcie mięśniowe to stan chorobowy, który może dotyczyć także dzieci i niemowląt. W niektórych przypadkach jest związany ze schorzeniami genetycznymi takimi jak mózgowe porażenie dziecięce, rozszczep kręgosłupa, wodogłowie czy guzy mózgu. Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka może również pojawić się w związku z zaburzeniami układu nerwowego (nieprawidłowym przesyłaniem impulsów nerwowych), niską masą urodzeniową, a nawet nieprawidłowo wykonywanymi czynnościami pielęgnacyjnymi (np. układaniem tylko na jednym boku, zbyt szybkim sadzaniem).
W publikacjach medycznych wyróżnia się hipertonię o postaci łagodnej, umiarkowanej oraz ciężkiej. Wzmożone napięcie mięśniowe może dotyczyć wszystkich grup mięśni, ale też może wystąpić wybiórczo, np. wyłącznie w obrębie tułowia lub twarzy.
Prawidłowe napięcie mięśniowe jest niezwykle ważne w kontekście właściwej postawy ciała oraz mechaniki ruchów. Dzięki niemu możemy między innymi utrzymywać równowagę, chodzić, biegać, ubierać się, podnosić przedmioty, wykonywać czynności domowe. W przypadku wzmożonego napięcia mięśniowego ruchy często są utrudnione, ponieważ chory nie jest w stanie rozluźnić mięśni i ma zmniejszoną ruchomość w obrębie stawów.
Typowe objawy odnotowywane u osób dorosłych, u których występuje wzmożone napięcie mięśniowe to:
dolegliwości bólowe wynikające ze sztywności i skurczów,
trudności w rozluźnieniu i rozciąganiu mięśni,
drętwienie rąk,
bóle i zawroty głowy,
ograniczony zakres ruchu.
Objawy wzmożonego napięcia mięśniowego i nieprawidłowości w obrębie układu nerwowego widoczne są także u dzieci. U niemowląt o nadmiernym napięciu tkanek miękkich mogą świadczyć między innymi takie symptomy jak częsty płacz, niepokój, problemy ze ssaniem piersi, krzyżowanie nóg, zaciskanie piąstek, prężenie ciała, wybudzanie się ze snu. Wzmożone napięcie mięśni dziecka może utrudniać jego prawidłowy rozwój. Z licznych badań naukowych wynika, że maluchy z tym schorzeniem często mają problemy z siadaniem, wstawaniem, podpieraniem się na dłoniach, chwytaniem przedmiotów itp.
Diagnostyka wzmożonego napięcia mięśniowego najczęściej obejmuje szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie neurologiczne. Polega ono na ocenie odruchów mięśniowych i wychwyceniu ewentualnych nieprawidłowości od norm anatomiczno-fizjologicznych. W jego trakcie mogą pojawić się takie objawy jak objaw koła zębatego, scyzoryka lub rury ołowianej. W celu postawienia diagnozy neurolog może też zlecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych takich jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa (przy ich pomocy może zidentyfikować uszkodzenia układu nerwowego).
Często stosowaną metodą diagnostyczną u osób z podejrzeniem wzmożonego napięcia mięśniowego są też testy fizjoterapeutyczne. Polegają one na wykonaniu przez pacjenta szeregu czynności, które pozwalają sprawdzić stan układu ruchu oraz poznać ewentualne zaburzenia. Dzięki nim specjalista może szybko zauważyć nieprawidłowości, które mogą nie dawać wyraźnych objawów, ale negatywnie wpływają na jakość życia pacjenta.
Wczesna i trafna diagnoza ma niezwykle ważne znaczenie w zaplanowaniu skutecznej terapii wzmożonego napięcia mięśniowego. Zdiagnozowanie schorzenia w początkowym stadium rozwoju pozwala uniknąć wielu poważnych konsekwencji takich jak bolesne przykurcze mięśni, sztywność karku czy problemy z aktywnością fizyczną.
Leczenie wzmożonego napięcia mięśniowego ma na celu przede wszystkim złagodzenie uciążliwych objawów oraz poprawę jakości życia pacjenta. W celu obniżenia napięcia mięśniowego najczęściej stosuje się:
farmakoterapię,
fizjoterapię,
rehabilitację ruchową,
terapię manualną.
Farmakologiczne leczenie wzmożonego napięcia mięśniowego polega na przyjmowaniu leków podawanych miejscowo lub doustnie. Do najczęściej wykorzystywanych środków w terapii tego zaburzenia należą preparaty zawierające tolperyzon, baklofen, diazepam oraz dantrolen. U niektórych pacjentów stosuje się też leki z mefenezyną i metokarbamolem.
W przypadku hipertonii ważną rolę odgrywa fizjoterapia, która pozwala na redukcję podwyższonego napięcia mięśniowego poprzez stretching czy terapię manualną. W rozluźnieniu napiętych mięśni pomocne są też regularnie wykonywane ćwiczenia rozciągające, wzmacniające oraz relaksacyjne. Pomagają one poprawić mobilność i elastyczność, a także zapobiegają rozwojowi dalszych problemów związanych z układem ruchu. Ponadto pacjentom z podwyższonym napięciem mięśniowym często zaleca się masaże, które stanowią dobry sposób na rozluźnienie napiętych partii mięśniowych, usprawnienie krążenia krwi oraz zmniejszenie bólu.
Leczenie napięcia mięśniowego u niemowlaka będzie oczywiście przebiegać inaczej niż u osoby dorosłej. W przypadku małych dzieci najczęściej stosuje się rehabilitację dwoma metodami: NDT Bobath oraz Vojty. Pierwsza z nich polega na ćwiczeniach ruchowych aktywizujących układ nerwowy i mięśnie do ruchów wcześniej ograniczonych. Z kolei metoda Vojty wiąże się ze stymulowaniem w ciele dziecka konkretnych punktów, co ma za zadanie wywołanie naturalnych odruchów i poprawę kontroli nad ruchami.
U osób, u których zdiagnozowano zespół objawów wzmożonego napięcia mięśniowego, dobre efekty przynosi regularne wykonywanie ćwiczeń rozluźniających i wspomagających prawidłowe napięcie mięśniowe. Jeśli mięśnie są zbyt spięte, warto rozważyć wizytę u fizjoterapeuty, który pomoże w dobraniu najlepszych metod wspierających poprawę funkcji ruchowych.
Przykładowe ćwiczenia polecane na nadmierne napięcie mięśniowe:
skręt kręgosłupa w pozycji siedzącej – to ćwiczenie, które pozwala wzmocnić i uelastycznić mięśnie kręgosłupa – wystarczy usiąść ze skrzyżowanymi nogami i wykonać skręt tak, aby położyć lewą rękę na prawym kolanie, a prawą za sobą,
rozciąganie zginaczy biodrowych – to ćwiczenie często jest polecane osobom wykonującym pracę w pozycji siedzącej – utrzymywanie ciała w pozycji przednie udo równolegle do podłogi, a stopa pod kolanem pozwala zlikwidować ból i uczucie zablokowania biodra,
pozycja gołębia – to wygięcie ciała do tyłu, dzięki któremu można poprawić elastyczność kręgosłupa i rozciągnąć mięśnie – ćwiczenie należy wykonywać na macie, wyginając tułów do tyłu wraz z kolanami, górną częścią stóp i głową utrzymywaną tuż przy podłodze,
pozycja pies z głową w górze/dole – to ćwiczenie jogi, które pomaga z kolei rozluźnić zbyt napięte mięśnie w obrębie pleców, pośladków, brzucha, ramion i klatki piersiowej – należy wykonywać je w klęku podpartym, odrywając kolana od podłoża i unosząc/opuszczając biodra do góry.
Inną metodą polecaną osobom z hipertonią jest hydroterapia. Zabiegi przy użyciu wody pozwalają obniżyć napięcie centralne, złagodzić ból i poprawić samopoczucie u osób cierpiących na reumatyzm czy inne schorzenia układu ruchu. Ponadto w rozluźnieniu napiętych mięśni często proponuje się chorym ćwiczenia z wykorzystaniem piłek rehabilitacyjnych. Podczas ich wykonywania należy pamiętać, aby trzymać kręgosłup prosto (nie wyginać go w stronę brzuszną), równomiernie oddychać oraz nie wykonywać gwałtownych ruchów.
Wzmożone napięcie mięśniowe to zaburzenie, które może objawiać się przykurczami mięśni, bólem oraz ograniczeniami ruchowymi. Obok stresu, urazów i chorób, schorzenie to może być wywoływane przez wady postawy, długotrwałe siedzenie oraz brak aktywności fizycznej. Dlatego warto zwrócić szczególną uwagę na codzienną dawkę ruchu oraz zadbać o utrzymywanie prawidłowej i ergonomicznej pozycji pracy przy komputerze. Profilaktyka i właściwe nawyki ruchowe odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu pogłębiania się problemu. Uzupełniająco u pacjentów stosuje się zabiegi z zakresu fizjoterapii oraz ćwiczenia rozciągające. Przed ich rozpoczęciem pacjent powinien zawsze skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby dowiedzieć się, jaki trening będzie dla niego najlepszy.
Twój koszyk jest obecnie pusty.
Rozpocznij zakupy
