Kolagen - właściwości, działanie i jego zastosowanie w pigułce!

Kolagen, bardzo często określany mianem "eliksiru młodości", to jeden z najważniejszych elementów budujących organizm człowieka. To białko strukturalne, które występuje w większości tkanek i narządów - jest obecne w kościach, więzadłach, chrząstkach, skórze, naczyniach krwionośnych, rogówce oka. Niestety wraz z wiekiem, na skutek postępującego procesu starzenia, jego poziom w ustroju zaczyna spadać. Z tego względu coraz więcej osób decyduje się na włączenie do swojej diety suplementów z kolagenem, aby wspomóc organizm od środka i opóźnić procesy starzenia.

Jak dokładnie działa kolagen i jakie wykazuje właściwości? Ile kolagenu dziennie przyjmować w celu odbudowy chrząstki stawowej oraz wsparcia zdrowia skóry, włosów i paznokci? Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania kolagenu? Sprawdźmy!

Czym jest kolagen?

Kolagen to unikalne białko zewnątrzkomórkowe występujące w ludzkim ustroju, które jest głównym składnikiem tkanki łącznej. Stanowi ok. 30% wszystkich białek obecnych w organizmie człowieka. Podstawową jednostką strukturalną kolagenu jest tropokolagen.

Główną funkcją białka kolagenowego jest łączenie ze sobą komórek, dlatego jest istotnym elementem budulcowym kości, skóry, zębów, naczyń krwionośnych.

Kolagen jest ważnym naturalnym polimerem z wielu względów. Poza tym, że wchodzi w skład macierzy zewnątrzkomórkowej i pełni funkcję ochronną dla narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, nerki, czy żołądek, odpowiada też za jędrność i sprężystość skóry. Białko kolagenowe wyróżnia się dużą wytrzymałością i elastycznością, jednak jest mało odporne na działanie czynników zewnętrznych takich jak promieniowanie ultrafioletowe, wysoka temperatura, kwasy oraz zasady.

Budowa kolagenu

Kolagen jest białkiem zbudowanym z aminokwasów - głównie glicyny, proliny, hydroksyproliny i hydroksylizyny. Poza tym w jego składzie znajduje się również arginina. Białka kolagenowe przybierają postać dość charakterystycznych struktur przypominających prawoskrętne, rozciągnięte superhelisy, które powstają z połączenia łańcuchów polipeptydowych.

Warto jednak wiedzieć, że budowa kolagenu różni się w zależności od typu oraz funkcji, jaką pełni. Do tej pory poznano 29 genetycznie odmiennych rodzajów kolagenu, a do tych najbardziej rozpowszechnionych zalicza się kolagen typu I, II, III oraz IV.

Pod względem strukturalnym wyróżnia się dwie podstawowe rodziny kolagenów: kolageny fibrylarne oraz niefibrylarne. Największym zainteresowaniem w kręgu naukowców cieszą się kolageny fibrylarne, które zostały odkryte jako pierwsze - stąd też bardzo często są określane mianem kolagenów klasycznych.

Produkcja i synteza kolagenu

Produkcja kolagenu w organizmie człowieka jest zjawiskiem złożonym, wieloetapowym i podlegającym wielu czynnikom. Proces ten odbywa się w fibroblastach z aminokwasów endogennych i jest wspomagany obecnością różnych enzymów, w tym hydroksylazy lizynowej i prolinowej. Do prawidłowej syntezy białka kolagenowego jest też niezbędna witamina C - zbyt niskie stężenie kwasu askorbinowego w ustroju uniemożliwia wytworzenie dostatecznej ilości włókien kolagenowych.

Wraz z upływem czasu, na skutek postępującego procesu starzenia, zanika zdolność fibroblastów do produkcji do kolagenu. Już od 25. roku życia zaczyna się zmniejszać jego ilość w organizmie, a po 50. roku życia następuje jego gwałtowny spadek.

Proces syntezy włókien kolagenu może również zostać zaburzony przez czynniki zewnętrzne, w tym przez nadmierną ilość enzymów proteolitycznych, mutacje genetyczne, palenie papierosów, stres oksydacyjny, niedobór witamin i minerałów, a także wzmożony wysiłek fizyczny. By uzupełnić poziom tego kluczowego składnika, warto zadbać o dobrze zbilansowaną dietę, a w razie potrzeby sięgnąć po suplementy diety zawierające kolagen.

proces-syntezy-kolagenu-budowa-kolagenu

Jakie są rodzaje kolagenu?

Jak już wyżej wspomnieliśmy, do tej pory poznano i opisano 29 typów kolagenu, które różnią się od siebie strukturą białka kolagenowego, a także lokalizacją w organizmie. Jednym z najlepiej przebadanych typów kolagenu jest kolagen typu I, który w ludzkim ustroju występuje głównie w kościach, skórze, ścięgnach, mięśniach oraz w rogówce oka.

Pozostałe rodzaje kolagenu to:

kolagen typu II - jest ważnym składnikiem chrząstki stawowej, ponadto można go znaleźć w ciele szklistym oraz w błonie nerwu wzrokowego;
kolagen typu III - wchodzi w skład skóry właściwej, tkanek płuc, wątroby, śledziony oraz naczyń krwionośnych;
kolagen typu IV - znajduje się głównie we włóknach mięśniowych, komórkach nerwowych, a także w tkance tłuszczowej;
kolagen typu V i XI - miejscem ich występowania jest przede wszystkim skóra, chrząstka, kości oraz dyski międzykręgowe;
kolagen typu X - jest obecny w macierzy chrząstki wzrostowej, a jego główną funkcją jest przekształcanie tkanki chrzęstnej w twardą tkankę kostną.

O pozostałych typach kolagenu do tej pory wiadomo stosunkowo niewiele, gdyż badania nad nimi są wciąż na wczesnym etapie. Do rodziny kolagenów niefibrylarnych zalicza się między innymi kolagen tworzący mikrowłókna (typ VI, XXVIII, XXIX), kolagen MULTIPLEXINs (typ XV, XVIII) oraz kolagen zawierający domeny transbłonowe MACITs (typ XIII, XVII, XXIII, XXV).

Gdzie występuje kolagen

Naturalny kolagen w żywności jest obecny przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego - golonkach, salcesonach, podrobach, galaretkach oraz wywarach z kurzych łapek. Spore ilości tego białka można również znaleźć w łuskach, ościach i ścięgnach ryb morskich (które są powszechnie wykorzystywane do produkcji suplementów kolagenowych).

Pokarmy, które są uznawane za naturalne źródła kolagenu, zawierają jednak w swoim składzie znaczne ilości tłuszczu i nasyconych kwasów tłuszczowych. Ich nadmiar w codziennej diecie może przyczyniać się do wzrostu poziomu cholesterolu we krwi, a co za tym idzie, zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Dlatego wiele osób decyduje się dostarczać kolagen w postaci suplementów diety, sięgając po preparaty kolagenowe w postaci tabletek, kapsułek oraz proszku do rozpuszczania w wodzie.

Rola kolagenu w organizmie człowieka

Kolagen jako podstawowe białko organizmu ludzkiego jest składnikiem o wszechstronnym działaniu, a jego niewystarczający poziom w ustroju może wiązać się z wieloma dolegliwościami. Białko kolagenowe pomaga w zachowaniu elastyczności naczyń krwionośnych, bierze udział w procesach regeneracyjnych, a dzięki zdolności do wiązania wody wspiera utrzymanie odpowiedniego nawilżenia skóry.

Za co jeszcze odpowiada kolagen w organizmie człowieka? Oto jego najważniejsze funkcje:

zapewnia tkankom elastyczność i wytrzymałość mechaniczną,
uczestniczy w gojeniu się ran i tworzeniu blizn,
wzmacnia kości, nadając im odpowiednią sztywność,
bierze udział w procesie krzepnięcia krwi,
poprawia funkcjonowanie układu trawiennego i usprawnia przebieg procesów metabolicznych,
ułatwia wchłanianie składników odżywczych, przez co zwiększa gęstość kości,
pełni funkcję obronną w układzie odpornościowym, pomagając w ograniczeniu wnikania i rozprzestrzenia się chorobotwórczych drobnoustrojów,
wpływa na twardość płytki paznokciowej i odżywienie cebulek włosowych.

Kolagen jest kluczowym białkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Poza tym, że jest istotnym składnikiem budulcowym skóry, utrzymuje integralność strukturalną tkanek, zapewnia im odpowiednią wytrzymałość i sprężystość, a także chroni narządy wewnętrzne oraz stabilizuje ich położenie. Właściwości kolagenu sprawiają, że jest on niezwykle istotną substancją występującą w ludzkim ustroju, a jej niedobór może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych.

Niedobór kolagenu - skutki i objawy

Wraz z wiekiem stopniowo zmniejsza się naturalna synteza kolagenu. Do obniżenia poziomu tego ważnego białka w ustroju mogą przyczyniać się też czynniki zewnętrzne, takie jak nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, palenie papierosów, przewlekły stres, zaburzenia hormonalne, siedzący tryb życia czy stosowanie nieodpowiedniej diety.

Poziom kolagenu w organizmie zmniejsza się wraz z wiekiem, co może prowadzić do pogorszenia kondycji skóry, zwiększenia ryzyka urazów, a także do przewlekłego zmęczenia i zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego.

Zmniejszenie ilości kolagenu może skutkować też osłabieniem kondycji stawów, zwiększeniem tendencji kości do złamań oraz wydłużeniem rekonwalescencji po urazach i kontuzjach. Z tego względu wiele osób decyduje się na suplementację kolagenu - największą popularnością cieszą się preparaty z kolagenem morskim, który swoją strukturą jest najbardziej zbliżony do kolagenu ludzkiego.

Nadmiar kolagenu - skutki i objawy

Chociaż kolagen jest białkiem niezbędnym do utrzymania zdrowej skóry, stawów i kości, jego nadmiar w ustroju może powodować różne problemy zdrowotne. Najczęstszą przyczyną zbyt dużej ilości tego składnika w organizmie jest nieodpowiednia suplementacja, ale do takiego stanu mogą też prowadzić mutacje genetyczne, zaburzenia metaboliczne, uszkodzenia tkanek oraz niektóre choroby autoimmunologiczne.

Do najczęstszych objawów nadmiaru kolagenu zalicza się wzmożone wypadanie włosów, zmniejszenie elastyczności włosów oraz nasiloną łamliwość paznokci.

Ponadto nadmierna ilość białka kolagenowego w ustroju może przyczyniać się do wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów, problemów z oddychaniem oraz zaburzeń trawienia. Z tego względu tak ważne jest, aby rozsądnie przyjmować preparaty zawierające kolagen wołowy czy kolagen rybi, a w razie wątpliwości suplementację zawsze skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Suplementacja kolagenu - jak uzupełnić niedobór?

W przypadku niedoboru kolagenu dobrym rozwiązaniem może okazać się włączenie do diety preparatów z kolagenem morskim lub wołowym.

Suplementy zawierające hydrolizowany kolagen pozyskany z kości, łusek i skór ryb czy z bydlęcej tkanki łącznej są uznawane za całkowicie bezpieczne preparaty, pod warunkiem, że są stosowane zgodnie z rekomendacjami producenta zamieszczonymi na opakowaniu. U niewielkiego odsetka osób po spożycia kolagenu do picia lub w tabletkach mogą wystąpić reakcje alergiczne na niektóre składniki odżywcze lub skutki uboczne w postaci dolegliwości żołądkowo-jelitowych takich jak wzdęcia, biegunka, zgaga czy bóle brzucha.

Aby wesprzeć metabolizm kolagenu, dobrym rozwiązaniem może okazać się stosowanie wieloskładnikowych suplementów diety, w których poza peptydami kolagenowymi znajdują się dodatkowe składniki takie jak witamina C, kwas hialuronowy, glukozamina czy chondroityna.

Dobrze dobrana suplementacja kolagenu to sposób na nie tylko na to, aby poprawić kondycję stawów, skóry, włosów i paznokci, ale przy okazji spowolnić procesy starzenia i móc cieszyć się jak najdłużej pięknym, zdrowym wyglądem.

Kolagen: sekret młodości i zdrowia - podsumowanie

Kolagen to białko, które jest składnikiem budulcowym skóry i stanowi podporę dla narządów wewnętrznych. Wraz z wiekiem zmniejsza się jego synteza, co powoduje powstawanie zmarszczek, pogorszenie kondycji włosów, a także bóle kostno-stawowe. Z tego względu warto zadbać o odpowiedni poziom tego składnika w ustroju - zarówno poprzez dietę bogatą w produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i rozsądnie dobrane produkty zawierające kolagen. To inwestycja, która zaprocentuje nie tylko młodszym wyglądem, ale także lepszym samopoczuciem, gdyż Twoje ciało stanie się bardziej odporne na przeciążenia i kontuzje.